Czy wiesz, że niematerialne dziedzictwo kulturowe to nie tylko tradycje, ale także żywe praktyki, które wciąż mają znaczenie dla współczesnych wspólnot? Obrzędy, pieśni, rękodzieło czy lokalne smaki to skarby przekazywane z pokolenia na pokolenie, nieustannie odtwarzane w kontekście kulturowym i historycznym. W Polsce Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego oraz Krajowy Rejestr Dobrych Praktyk są dowodem na to, jak państwo i społeczności wspólnie dbają o ochronę tych niezwykłych tradycji.
W naszym regionie jednym z przykładów takiego dziedzictwa jest drzeworyt płazowski – tradycja, która dzięki depozytariuszom zyskała nową energię, zachowując jednocześnie swoje historyczne korzenie.
Wpisy na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego to forma uznania znaczenia i ochrony praktyk, zwyczajów, rytuałów oraz innych form niematerialnego dziedzictwa, które są żywo kultywowane na terenie Polski. Lista ta służy promocji oraz ochronie dziedzictwa poprzez uznanie jego wartości przez państwo i wspieranie jego rozwoju.
Krajowy rejestr dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego skupia się na działaniach, które mogą być uznane za modelowe w zakresie ochrony i wspierania niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Zawiera projekty i działania, które mają na celu utrwalenie, promocję oraz przekazywanie żywych tradycji z pokolenia na pokolenie. W naszym regionie do tego rejestru wpisane zostały działania związane z drzeworytem płazowskim.
Depozytariusz to osoba lub grupa osób, które przechowują, praktykują i przekazują dalej elementy niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Depozytariusze są odpowiedzialni za utrzymanie dziedzictwa w żywym kontekście kulturowym, co obejmuje m.in. przekazywanie wiedzy i umiejętności związanych z danym dziedzictwem w łonie swojej wspólnoty. Depozytariusz musi działać w poszanowaniu innych depozytariuszy, dbać o rozwój tradycji oraz przekazywać ją bez naruszania praw innych osób.
Depozytariusz powinien być świadomy wartości dziedzictwa i aktywnie działać na jego rzecz, w tym promować postawę otwartości, inkluzywności oraz wzajemnego szacunku wobec innych tradycji. W kontekście etycznym, depozytariusz ma główną rolę w ochronie dziedzictwa i odpowiada za jego prawidłowe utrzymywanie. Nie może podejmować działań naruszających integralność wspólnoty ani wykorzystywać dziedzictwa w sposób sprzeczny z zasadami zrównoważonego rozwoju i koncentrując się na swoich prywatnych celach i promocji swojej prywatnej osoby.
Fotografie wykonała Alicja Mróz