Jakub Bojko na przełomie wieków pisał: „W nas pokutuje dusza bardzo starej brzydkiej pani, która zmarła w roku pańskim 1848, a zwała się pańszczyzną”.
W 2. Odcinku podcastu „Wszyscy jesteśmy ze wsi” o kulturze i historii polskiej wsi Michał Rauszer przedstawia korzenie systemu pańszczyźnianego w Polsce oraz przygląda się jego rozwojowi i dziedzictwie.
– Pańszczyzna była najważniejszą instytucją w polskim życiu społecznym, gospodarczym. Związek pomiędzy pańszczyzną a polskością jest fundamentalny – mówi w naszym podcaście, gość programu Adam Leszczyński – W tym systemie grali wszyscy. Historia Polski od połowy XIX wieku jest historią uwalniania się od pańszczyzny i zbudowania społeczeństwa, które jest bardziej egalitarne – dodaje historyk.
– Szlachta była właścicielem I Rzeczpospolitej – konluduje redaktor programu Michał Rauszer. Przypomina też koncepcję sarmackiego pochodzenia szlachty i odmiennego pochodzenia chłopstwa (od biblijnego Chama). Jak zwraca uwagę Rauszer, zaznaczenie braku wspólnych korzeni obu warstw pozwalało uzasadnić zniewolenie tych drugich – Istotą pańszczyzny było to, że wiązało się z koncepcją polskości. Do odzyskania niepodległości w 1918r. większość chłopów za Polaków się nie uważała. Nie utożsamiała się z polską i polskością, postrzegała się przez pryzmat religii, języka, stanu chłopskiego lub okolicy – dodaje redaktor podcastu.
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj nas darowizną:
Myślisz, że warto to robić? Pomóż nam darowizną!
Jak przypominają występujący w podcaście, dla chłopów jeszcze długo po zniesieniu pańszczyzny była ona głównym punktem odniesienia. Chłopi bali się jej powrotu w 1918 kiedy rodziła się niepodległa Polska oraz po wojnie w okresie kolektywizacji.
Więcej w tym temacie można dowiedzieć się, z 2. odcinku podcastu „Wszyscy jesteśmy ze wsi” dostępnym w Spotify, Google Podcast, iTunes i Facebooku.
Temat kultury i historii wsi będzie rozwijany w kolejnych odcinkach audycji, a także w dwóch debatach, które odbędą się podczas Festiwalu Folkowisko: „Gdzie się podziała historia wsi” oraz „MUZYKA WIEJSKA”. Wydarzenia będą transmitowane na żywo na profilach Festiwalu Folkowisko i Jestem ze wsi na Facebooku.
Patronami medialnymi projektu są Pressje, Pismo Folkowe, Nowy Obywatel, Magazyn Kontakt i Le Monde Diplomatique. Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.
Prowadzący podcast:
Michał Rauszer – etnolog i kulturoznawca, doktor. Pracuje na Uniwersytecie Warszawskim. W swoich badaniach koncentruje się na oporze i buntach podporządkowanych, aktualnie pracuje nad książką o drogach emancypacji chłopów. Prowadził badania etnograficzne nad kulturą ludową na Spiszu, Podhalu i na Górnym Śląsku. Brał udział w cyklu spotkań pt. Ludowa historia polski, autor licznych artykułów o tematyce oporu chłopów (opublikowanych w Le Monde diplomatique-Edycja Polska i Nowym Obywatelu). Jako badacz współpracuje z fundacją Obserwatorium.
Teksty źródłowe czyta Anna Szawiel. Produkcja – Maciej Piotrowski. Montaż – Gosia Kawka.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.
Patroni medialni
